Μουσείο, Αρχαιολογικό Πάφου (Κύπρου), Επαρχιακό

Το μουσείο, που ιδρύθηκε το 1966 (οδός Γρίβα Διγενή), στεγάζει αρχαιολογικά ευρήματα από την επαρχία Πάφου που χρονολογούνται από τη νεολιθική έως και την ενετική εποχή. Για να αποφύγετε τη σύγχυση που μπορεί να σας δημιουργηθεί όσον αφορά στους τύπους εύρεσης των αντικειμένων που θα διαβάσετε στα συνοδευτικά κείμενα και στις ταμπέλες, πρέπει να έχετε κατά νου ότι Παλαίπαφος σημαίνει το παλαιό ιερό της Αφροδίτης κοντά στα Κούκλια, περίπου 10 χιλιόμετρα ανατολικά της σημερινής Πάνω Πάφου (Κτήμα), ενώ ως Νέα Πάφος εννοείται η νέα πόλη της Πάφου (η σημερινή Κάτω Πάφος), που ιδρύθηκε στα τέλη του 4ου π.Χ. αι., όπου βρέθηκαν οι λεγόμενοι βασιλικοί τάφοι με τα μεταγενέστερα ρωμαϊκά ψηφιδωτά. Στον κήπο μπροστά από το μουσείο εκτίθενται πολλά ιωνικά και κορινθιακά μαρμάρινα κιονόκρανα, ένα άγαλμα ταύρου που φέρει επιγραφή και οι κορμοί από δύο γυναικεία αγάλματα. Κάτω από μια προστατευτική στέγη, δεξιά δίπλα στην είσοδο του μουσείου, μπορείτε να δείτε ένα μεγάλο αριθμό από αρχιτεκτονικά μέλη, καθώς και στρογγυλούς βωμούς και επιτύμβια ανάγλυφα. Δεξιά, δίπλα στη σκάλα, η οποία οδηγεί στον προθάλαμο του μουσείου, έχουν τοποθετηθεί τρία μεγάλα ρωμαϊκά ψηφιδωτά δαπέδου με γεωμετρικά και άλλα διακοσμητικά μοτίβα. Στην αίθουσα 1 παρουσιάζονται ευρήματα από τη χρονική περίοδο μεταξύ 8000 και 750 π.Χ. περίπου. Η πρώτη χαμηλή προθήκη αριστερά περιέχει τα παλαιότερα ευρήματα, τα οποία χρονολογούνται στη νεολιθική εποχή (8200-3900 π.Χ.), όπως πέτρινοι πελέκεις και θραύσματα χειροποίητων αγγείων με χοντρά τοιχώματα. Στη μεγάλη προθήκη στον τοίχο της εισόδου θα δείτε αγαλμάτια αφηρημένης μορφής από στεατίτη και πηλό, καθώς και ευρήματα από τον οικισμό της Λέμπας (3800-2500 π.Χ.). Από τη Λέμπα προέρχεται και ο σκελετός μιας γυναίκας περίπου είκοσι ετών, που βρίσκεται στην προθήκη στη μέση της αίθουσας και μεταφέρθηκε στο μουσείο όπως ακριβώς βρέθηκε. Στις δύο προθήκες δεξιά υπάρχουν πήλινα και πέτρινα αγγεία από την πρώιμη έως και την ύστερη εποχή του χαλκού (2500-1050 π.Χ.). Στη μεγάλη προθήκη μπροστά από τον αριστερό τοίχο της αίθουσας έχουν συγκεντρωθεί χάλκινα ευρήματα από την περίοδο γύρω στα 1600 π.Χ. έως το Μεσαίωνα, ανάμεσα στα οποία αιχμές δοράτων, δαχτυλίδια, λυχνάρια, αγαλμάτια, μια προτομή Σειληνού από ένα ανάκλιντρο που βρέθηκε στην Οικία του Διονύσου στη Νέα Πάφο, κλειδιά, αγγεία από χαλκό και μόλυβδο και ένα μεσαιωνικό σιδερένιο κράνος από το φρούριο Σαράντα Κολόνες στη Νέα Πάφο. Στη γειτονική προθήκη βλέπετε ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία, που χρονολογούνται από την ύστερη εποχή του χαλκού έως τη γεωμετρική εποχή (γύρω στα 1650-750 π.Χ.). Ανάμεσα στις δύο διαβάσεις προς την αίθουσα 2 εκτίθενται ελληνικά και ρωμαϊκά πετράδια δαχτυλιδιών, ένα χρυσό στεφάνι, μια μεγάλη ασημένια περόνη-καρφίτσα και διάφορα άλλα κοσμήματα. Η αίθουσα 2 περιέχει ευρήματα από τη χρονική περίοδο μεταξύ 1050 π.Χ. έως 400 μ.Χ. περίπου. Τον τοίχο της εισόδου στολίζει μια ενδιαφέρουσα προσωπογραφία ενός γενειοφόρου άνδρα από πηλό με στεφάνι στο κεφάλι, του 3ου π.Χ. αι. Στις προθήκες αυτής της αίθουσας εκτίθενται κυρίως ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία από την πρωτογεωμετρική μέχρι την κλασική εποχή, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει ένας πρωτότυπος ασκός από το Ανατολικό (7ος π.Χ. αι.) και μια οινοχόη με ψηλή λαβή και με στόμιο σε σχήμα λεοντοκεφαλής. Μια προθήκη περιέχει μελανόμορφα, ερυθρόμορφα και μελαμβαφή αγγεία από το Μάριον, τα οποία είχαν εισαχθεί από την Αθήνα, επιβεβαιώνοντας έτσι τις σημαντικές εμπορικές σχέσεις που είχαν αναπτυχθεί μεταξύ των δύο αυτών πόλεων. Από το Μάριον προέρχονται και οι δύο καθιστές γυναικείες επιτύμβιες μορφές από πηλό, που βρίσκονται ανάμεσα στα δύο περάσματα προς την αίθουσα 3, του 4ου π.Χ. αι. Σε μια επιδαπέδια προθήκη έχουν συγκεντρωθεί δείγματα κοπής νομισμάτων στην πόλη της Πάφου από την εποχή της ελληνικής βασιλείας μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Όσα νομίσματα δεν υπάρχουν αναπληρώνονται με φωτογραφίες. Ανάμεσά τους ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα νόμισμα της εποχής του βασιλιά Στασίοικου Α’ (2ο μισό του 4ου π.Χ. αι.). Στην πίσω πλευρά του νομίσματος αυτού υπάρχει η παράσταση της Ευρώπης πάνω στον ταύρο, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο για την παράσταση της πίσω πλευράς του σημερινού νομίσματος των 50 σεντ. Μπροστά στον πίσω τοίχο της αίθουσας έχουν στηθεί πέτρινα γλυπτά, ανάμεσα στα οποία τέσσερις επιτύμβιες στήλες με επιγραφές στην κυπριακή συλλαβική γραφή, ένα τμήμα επιτύμβιου ανάγλυφου με μια γυναικεία κεφαλή και ένα ασβεστολιθικό επιτύμβιο ανάγλυφο από τις Πάνω Αρόδες, του 4ου π.Χ. αι., το οποίο μιμείται αττικά πρότυπα: παριστάνεται η νεκρή καθιστή, να απλώνει το χέρι της σε μία γυναικεία μορφή που στέκεται μπροστά της, και ένα μικρό κορίτσι, το οποίο τεντώνει και τα δυο χέρια προς τη νεκρή. Στο ίδιο σημείο της αίθουσας εκτίθενται επίσης τέσσερα θραύσματα από ανδρικά αγάλματα, τα οποία έχουν βρεθεί στην Παλαίπαφο και χρονολογούνται από την εποχή γύρω στα 550-500 π.Χ. Στην αίθουσα 3 εκτίθενται ευρήματα από τους ελληνιστικούς και τους ρωμαϊκούς χρόνους (γύρω στα 325 π.Χ. -400 μ.Χ.). Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι μια επιγραφή, που βρίσκεται στον τοίχο της εισόδου ανάμεσα στις δύο διαβάσεις, η οποία αφιερώνεται από το βασιλιά Νικοκλή (325-309 π.Χ.) στη θεά Άρτεμη της Νέας Πάφου και φέρει στο επάνω μέρος της στοιχεία της κυπριακής συλλαβικής γραφής και στο κάτω ελληνικά γράμματα. Δείτε επίσης τις τρεις μεγάλες κιβωτιόσχημες σαρκοφάγους με δίρριχτες σκεπές της ελληνιστικής εποχής, οι οποίες είναι φτιαγμένες από ασβεστόλιθο κατά μίμηση των ξύλινων. Στην μπροστινή στενή πλευρά της αριστερής σαρκοφάγου υπάρχει ανάγλυφη παράσταση μιας πόρτας. Η τρίτη είναι διακοσμημένη στις δύο μακριές πλευρές με κολόνες και στις στενές πλευρές με δύο αντίθετα ερχόμενα δελφίνια και δύο βουκράνια. Μία άλλη σαρκοφάγος αυτού του τύπου έχει στηθεί στον προθάλαμο του μουσείου. Οι προθήκες μπροστά στο δεξιό τοίχο της αίθουσας περιέχουν ελληνιστικά πήλινα αγγεία από το Μάριον, ελληνιστικά και ρωμαϊκά γυάλινα αγγεία, καθώς και αγαλμάτια από πηλό, πήλινες μάσκες και πήλινα λυχνάρια από τον 3ο π.Χ. αι. έως το 2ο μ.Χ. αι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν ένας μεγάλος λύχνος σε σχήμα πλοίου και τα πολυάριθμα αγαλμάτια σκύλων, τα οποία προέρχονται από την Οικία του Διονύσου στη Νέα Πάφο. Σε μια μεγάλη προθήκη μπροστά από τον αριστερό τοίχο εκτίθεται ένα μοναδικό σύμπλεγμα, του 1ου π.Χ. αι., το οποίο ήρθε στο φως στη Νέα Πάφο. Πρόκειται για πήλινα αγγεία, οι κάτω πλευρές των οποίων σχηματίζουν σε αρνητικό τα διάφορα μέλη του ανθρώπινου σώματος, τα οποία παριστάνονται στην επάνω πλευρά σε ανάγλυφο. Σ’ αυτά τα δοχεία, που χρησιμοποιούνταν για θεραπευτικούς σκοπούς, τοποθετούσαν ζεστό ή κρύο νερό. Στην τελευταία μεγάλη προθήκη βλέπετε μερικά μαρμάρινα αγαλμάτια, μεταξύ των οποίων αυτά του Διονύσου, του Ασκληπιού, της Υγείας, του Ηρακλή, της Άρτεμης και της Δήμητρας. Στο κέντρο της αίθουσας έχουν στηθεί δύο κορμοί αγαλμάτων της γυμνής Αφροδίτης. Ο κορμός στα δεξιά, ο οποίος ανήκει στο σπάνιο τύπο της οπλισμένης Αφροδίτης, προέρχεται από την Οικία του Θησέα. Διακρίνει κανείς τη λαβή του ξίφους στο σηκωμένο δεξιό χέρι της, την ταινία από την οποία κρεμόταν το ξίφος μπροστά στο θώρακα, και δίπλα στο αριστερό χέρι της τη ξιφοθήκη. Στον τοίχο πριν από το διάδρομο προς την αίθουσα 4 έχουν τοποθετηθεί μερικά άλλα γλυπτά της ρωμαϊκής εποχής. Η αίθουσα 4 περιέχει ευρήματα από τη ρωμαϊκή εποχή έως την εποχή των αραβικών επιδρομών (649-965). Δεξιά, σε δύο προθήκες, παρουσιάζονται αντικείμενα από την Οικία του Διονύσου, ανάμεσα στα οποία θραύσματα από μαρμάρινα και ασβεστολιθικά αγαλμάτια, υφαντικά βάρη, στηρίγματα από πυραύνους (μαγειρικά σκεύη) με κεφάλια ταύρου και Σατύρου. Δύο άλλες προθήκες περιλαμβάνουν αγγεία από την ίδια οικία. Στον τοίχο δεξιά της εισόδου έχουν τοποθετηθεί τέσσερα μεγάλα ορθογώνια σπαράγματα τοιχογραφιών, τα οποία προέρχονται από την Οικία του Αιώνα και παριστάνουν θεές και Μούσες (3ος μ.Χ. αι.). Η τραπεζοφόρος (πόδι τραπεζιού) που είναι στημένη εκεί δίπλα βρέθηκε στη Νέα Πάφο. Είναι διακοσμημένη με τη μορφή του μεθυσμένου Ηρακλή και με Έρωτες, οι οποίοι πίνουν από το κρασί του και κλέβουν τα όπλα του. Στον τοίχο πριν από το διάδρομο προς την επόμενη αίθουσα έχουν τοποθετηθεί αρχιτεκτονικά μέλη από μάρμαρο της πρωτοχριστιανικής εποχής και μια επιγραφή ψηφιδωτού του 5ου ή 6ου αι. Ανάμεσα στους δύο διαδρόμους προς την αίθουσα 5 θα δείτε το κομμάτι μιας άλλης τραπεζοφόρου, με το κάτω μέρος του σώματος του Ορφέα, ο οποίος παίζει μουσική μπροστά στα ζώα. Η αίθουσα 5 είναι αφιερωμένη στην εποχή της κυριαρχίας των Σταυροφόρων και των Βενετών (1191-1571). Στις έξι συνολικά προθήκες της αίθουσας εκτίθενται γυάλινα αντικείμενα, καθώς και ντόπια και εισαγόμενα από το Βυζάντιο και την Ιταλία εφυαλωμένα πήλινα αγγεία, ένα μέρος από τα οποία προέρχεται από το φρούριο Σαράντα Κολόνες. Στο δεξιό τοίχο έχει τοποθετηθεί μια τοιχογραφία με παραστάσεις της Δέησης (12ος-13ος αι.). Μπροστά της έχουν τοποθετηθεί δύο μεγάλα αγάλματα αγγέλων από πέτρα, οι οποίοι κρατούν ένα κιβώριο (από τη Νέα Πάφο, 15ου αι.). Τέλος, στον αριστερό τοίχο και στην πίσω πλευρά της αίθουσας εκτίθενται ταφικές πλάκες από την εποχή των Σταυροφόρων. Μερική εξωτερική άποψη του Επαρχιακού Αρχαιολογικού Μουσείου Πάφου. Άγαλμα οπλισμένης Αφροδίτης των ρωμαϊκών χρόνων (Επαρχιακό Αρχαιολογικό Μουσείο Πάφου).